Öyle bir sonbahar ki, güz yaprakları üzere, her kentin üzerinde sanat uçuşuyor! İKSV’nin İstanbul Bienali’ni şimdi tam gezip değerlendirememişken Çanakkale Bienali 8. Edisyonu’nun 1 Ekim’deki açılışına davet edilince, sanat yalnızca İstanbul’dan izlenmez, deyip gittik. Aslında Çanakkale Bienalleri tek rakamlı yıllara rastlıyor lakin, pandemi yüzünden ertelenince İstanbul’la tıpkı periyoda geldi. Her şeyden evvel anne memleketim, Çanakkale çok hoş. Uğruna ne kanlar dökülen boğazı süper. 25 yıldır birebir CHP’li belediye tarafından yönetildiği için kentte büyük ucubelikler yok, tertipli, pak. Bienal yöneticileri pek hoşlanmıyor galiba ki belediye ile iş birliği yapmak istememiş, bu yüzden de görünürde tanıtım eksik kalmış; bilboardlar, afişler yok. Bu anlayış bienalin “Birlikte nasıl çalışırız?” başlığına da karşıt değil mi? Bienal, birliktelik kavramı ile CABİNİN, 6 sanat insiyatifi ve 40’tan fazla sanatkarın iştirakiyle 11 farklı noktada kurulan stantlardan oluşuyor. Bu edisyonun genel sanat yönetmeni Azra Tüzünoğlu, ana destekçi ise DARDANEL ve OPET ise köylerdeki işlerde sponsor. Çanakkale deyince iki büyük marka geliyor akla, biri elini taşın altına koymuş, Kale Seramik’i de yanlarında görmek isterdim doğrusu.
TROYA MÜZESİ
Bienal açılışı Troya Müzesi’nde gerçekleşti. Aslında bu müze başlı başına bir zenginlik, görememiştim. Rica ve ısrarla bir performansı kaçırmak kıymetine sonraki gün tekrar gidip müzeyi de gezdik, ödül üzerine ödül kazanması boşuna değil, mimarisi, yerleştirme teknikleri, yöneticileriyle (Rıdvan Gölcük, md) gurur kaynağı olan bir müze; gezerken heyecan ve bilgi veriyor.
Azra Tüzünoğlu, Rüstem Aslan (Troya Hafriyat Başkanı), Niyazi Önen (Dardanel Yönetim Kurulu Başkanı), Deniz Erbaş (Çanakkale Bienali Direktörü), Seyhan Boztepe’nin (Çanakkale Bienali Kurucu Direktör) katıldığı basın toplantısında da “birlikte nasıl çalışırız, nasıl üretiriz, nasıl yaşarız, insan-insan, insan-hayvan, insan-doğa ilişkilerini” husus aldıklarını anlattı konuşmacılar. Çanakkale’nin dünya tarihine damgasını vurmuş iki değerli markası var: Homeros Destanı’ndan kaynaklanan Truva Savaşı ve Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasına giden yolu açan Çanakkale Deniz Savaşları.
Troya Müzesi’nin büyük holüne bir yerleştirme yapması istenen sanatçı Alparslan Baloğlu da buradan hareket etmiş. Onun işini gezerken Troya Savaşı’nı adeta seyrettik, atların ayak seslerini duyduk, çarpışmaları yaşadık: toprak yerde atların nal izleri ve her yere saplanmış uçuşan oklar! Yanındaki yerleştirmede Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdeniz’in sularının birbirine geçtiği iş ve tavandan sarkan şu kelamlar:
“Savaşın gerisindeki gerçek, bu toprakların üstünde ve aşağısındaki denizlere ve onları birbirine bağlayan boğazlara hakim olmaktı. Bizim aşkımız değil! Yazı mı, tipe mı, aşk mı, para mı?”
Üçüncü kısımdaki ölen askerlerin gözlerinin üzerine konulan paralar buna karşılık veriyor: “Hayatımın ışığı yok artık. Gözlerimi hangi güç için kapattığımı hem biliyor, hem bilmiyorum. Sil beni bu hayattan. Çek küreklerini, götür beni karanlığa!” İktidar sahipleri savaşır, askerler ölür. Rus erkekleri Ukrayna ile savaşmamak için askere almaya gelen görevliyi bacağından vuruyormuş, cezası 4 yıl. Hayatta kalırsın, savaş da o müddette bitmiş olur!
DİĞER KİMİ İŞLER
Çanakkaleliler, öğrenciler, sanatseverler, bienali kaçırmayıp gezmeli. Biz, az vakitte çok iş görmeye çalıştık. Orada olduğum sürece de yalnız hissetmek değil, sanatkarlarla, yöneticilerle, sponsorlarla daha çok temas imkânım olmasını isterdim. “Konukseverlik, dostluk, birlikte yaşayalım” temalarına da daha uygun olurdu.