Ekonomi idaresinin aldığı kararlar son yıllarda TL’yi epey bedelsiz duruma getirdi. 5 yıl evvel 3.5 lira olan dolar bugün 18 liranın üstünde. Bununla birlikte kurdaki artış enflasyonun da patlamasına neden oldu. Ekmeğin fiyatı bile 1 liradan 5 liraya çıktı. Ancak Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Lideri Şahap Kavcıoğlu’nun açıkladığı enflasyon raporunda konuşması tenkitlere neden oldu. Kavcıoğlu “Tüm faizlerin siyaset faizine yakınsaması için adımlar atmaya devam edeceğiz. Liralaşma stratejisi güzel gidiyor. Süreç içinde gerekirse birtakım ek önlemler alabiliriz” dedi. Son 10 gün çıkarıldığında son bir ayda en az bedel kaybeden para ünitesinin Türk lirası olduğunu söyleyen Kavcıoğlu “Kurun şu anda enflasyona tesiri geçmiş periyoda nazaran daha az” değerlendirmesini yaptı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) datalarına baktığımızda başkanlık sisteminin hayatımıza girmesiyle birlikte, asıl sıkıntılar başladı. Son 5 yılda enflasyon yüzde 80’e yaklaştı. TÜİK’e nazaran son 5 yılda 43 lira olan 1 kilogram etin fiyatı 150 liraya çıktı. Akaryakıtın litre fiyatı 5 liraydı. Artık 20 liranın üzerinde. 3 liralık makarna 12 liraya merdiven dayadı. 2 liraya satılan süt TÜİK’e nazaran, 12 lira oldu. 30 kuruşa satılan yumurtayı 2 liradan ucuza bulmak mümkün değil. 2 bin lira olan buzdolabı 10 bin liraya çıktı. 93 bin liralık dizel arabanın fiyatı 715 lira oldu. Ekonomistler de Kavcıoğlu’nun açıklamaları sonrasında yorumlarda bulundu. Gelecek Partili ekonomist Kerim Rota “Son 4 yıl ve 100 günü çıkardığımızda dolar 3.65 TL’ye düşüyor. (17 Nisan 2018 erken seçim kararının açıklandığı gün) Hayatımızdan Berat Albayrak, Nureddin Nebati ve seni çıkardığımızda enflasyon yüzde 10,23’e düşüyor” tabirini kullandı. Ekonomist Şenol Babuşçu “Nasıl bir tahlil? Nasıl bir yorum? Son bir yılı çıkardığımızda ne oluyor acaba” eleştirisini yaptı.
ENFLASYON VARSAYIMI YÜZDE 60’I AŞTI
Karar Gazetesi’nin haberine nazaran, enflasyon görünüm raporunu da paylaşan Şahap Kavcıoğlu, Merkez Bankası’nın, yıl sonu enflasyon iddiasını yüzde 42,8’den yüzde 60,4’e çıkardığını paylaştı. Kavcıoğlu, enflasyonun 2022 yıl sonunda yüzde 60,4 olarak gerçekleşeceği, 2023 yıl sonunda yüzde 19,2’ye geriledikten sonra 2024 sonunda yüzde 8,8 seviyesine geleceğinin kestirim edildiğini söyledi. Kavcıoğlu “Hedefi yüzde 60,4 verdik, gerçekleşmeyi onun altında bir noktada bekliyoruz” yorumunu yaptı. Bir evvelki enflasyon beklentisi bu yıl sonu için yüzde 42,8, gelecek yıl sonu için yüzde 12,9 ve 2024 yılı sonu için yüzde 8,3 düzeyindeydi. Kavcıoğlu, besin enflasyon kestirimi ise yüzde 49’dan yüzde 71,3’e yükselttiklerini, petrol kestirimini 102 dolardan 99,6 dolara çektiklerini paylaştı.
‘EKONOMİDE YAVAŞLAMA MÜMKÜNLÜĞÜ GÜÇLENİYOR’
Şahap Kavcıoğlu “Yılın ikinci çeyreğinde gerçekleşen jeopolitik riskler ile pandemiden kaynaklanan aksamalar global iktisadi faaliyeti olumsuz etkilemektedir. Enflasyondaki yükselişin beklenenden uzun sürebileceği niyetiyle alınan Para Siyaseti kararları finansal piyasalarda belirsizliğe ve iktisatta yavaşlama mümkünlüğünü güçlendirmektedir. Emtia fiyatları bir ölçü geriledi, tedarik mühletleri kısalmaya başladı. Güç fiyatlarındaki yüksek düzeyler ve oynaklık fiyatlar üzerinde baskı oluşturmaya devam etmektedir” dedi.
POLİTİKA FAİZLERİ İÇİN GEREKLİ ADIMLARI ATMAYA DEVAM EDECEĞİZ
Para siyasetlerini aktif bir biçimde kullandıklarını söz eden Şahap Kavcıoğlu “Liralaşma perspektifi ile araçlarımızı faal olarak kullandık ve kullanmaya devam edeceğiz. Likidite, teminat ve zarurî karşılık araçlarını aktif olarak kullanıyoruz. Mali transferin aktifliği açısından aktifliği hissedilir adım attık. Teminat düzenlemeleri kapsamında birinci olarak Mayıs ayında para takası ve bankalararası para süreçleri için DİBS sepetinin kapsamını değiştirdik. İktisadın potansiyeli ile uyumlu bir nakdî büyümeyi gözeterek, tüm faizlerin siyaset faizine yakınsaması için gereken adımları atmaya devam edeceğiz” dedi.
KÜRESEL İKTİSAT NORMALLEŞTİĞİNDE CARİ FAZLA VERECEĞİZ
Enflasyonla ilgili çok ağır ve sert önlemler aldıklarını söz eden Şahap Kavcıoğlu, bunu kısa müddette aykırıya çevirmek için kararlar almaya devam ettiklerini anlattı. Global fiyat artışlarının olağana döndüğünde Türkiye iktisadının cari fazla vereceğini anlatan Kavcıoğlu “Cari istikrarımızı artıracak çalışmalar ve bu süreci destekleyecek kararlar alınmaya devam edilmektedir. Tüm dünya resesyondan etkilenecektir, lakin buna en az reaksiyon verecek ülke Türkiye’dir. Dünyadaki gelişmeler bizi etkiliyor, son 10 günü çıkardığımızda son bir ayda en az kıymet kaybeden para ünitesi Türk lirası. Kurun şu anda enflasyona tesiri geçmiş periyoda nazaran daha az. Geçen yıl ROM’u kaldırdık, liralaşmayı öncelendirdik, faal biçimde kullanım aracı hale getireceğiz, Merkez Bankası kendi yönettiği, aldığı kararlarda yüklü liralaşmayı önceleyerek alıyor” açıklamasını yaptı.
DİJİTAL PARA YIL SONUNA HAKİKAT HAZIR OLABİLİR
Dijital para konusuna da değinen Şahap Kavcıoğlu “Dijital para ile ilgili hoş haberleri en kısa müddette vereceğiz, geri adım yok, çalışmalarımız başarılı ve ağır bir formda devam ediyor, sona hakikat geliyoruz, bu yıl içinde, yıl sonuna gerçek, tam tarihi daha sonra vereceğiz. Birçok ülkenin yaşadığı ekonomik ve siyasi, finansal kesimindeki kahırlar ile kıyaslanmayacak kadar yeterli olan Türkiye, haksız bir CDS ile karşı karşıya. Ekonomik olduğu kadar siyasi olduğunu da düşünüyorum” dedi.
‘MERKEZ BANKASI İYİMSERLİĞİ ELDEN BIRAKMIYOR’
Ekonomistler de Merkez Bankası Lideri Kavcıoğlu’nun açıklamalarını kıymetlendirdi. Ekonomist Prof. Veysel Ulusoy “Enflasyonun yükselişi beklenenden uzun sürecekmiş. Beklenen derken? Son 10 günü saymazsak, aylık enflasyon olması gerekenden çok aşağı oranda gerçekleşti desek olur mu?” yorumunu yaptı. Ekonomist Prof. Dr. Serap Durusoy da “Merkez Bankası iyimserliği elden bırakmıyor” dedi. Ekonomist Firuze Nazlı Ergin: “Korkunç bir sapma var lakin hala epeyce optimist.” İktisatçı akademisyen Hakan Kara: “Şapka görünümlü enflasyon iddialarına devam, ancak sorun o ki şapkadan çıkacak tavşan kalmadı.”
BEKLENTİYİ 6 AYDA 40 PUAN YÜKSELTTİLER
Finansal Piyasalar Uzmanı İris Cibre “TCMB 2022 enflasyon beklentisi yüzde 60’a yükseldi. Ocakta beklenti yüzde 23’tü. Bu beklentideki değişim ve sapmalar ekonomiyi yönetemediğinizin ispatıdır. Koca Merkez bankası 6 ayda 40 puan yükseltmek zorunda kaldı enflasyon beklentisini, utanmak mı?” diye konuştu. Ekonomist Murat Sağman da “Merkez Bankası, yıl sonu enflasyon varsayımını yüzde 42,8’den yüzde 60,4’e yükseltti. Şu anda enflasyon yüzde 80’a dayandı. Enflasyon raporu toplantısında enflasyonu sert önlemlerle düşüreceğiz söylendi. Birkaç defa sorulan nasıl ve ne tedbirlerle sorusunun karşılığı bekleniyor” açıklamasında bulundu.
‘İHRACATA DAYALI BÜYÜME SÜRECEK’
Türkiye iktisadına ait de açıklamalarda bulunan Şahap Kavcıoğlu kelamlarını şöyle sürdürdü: “Türkiye iktisadı üretim, ihracat ve istihdamı artırmayı merkeze alan bir yapısal dönüşüm sürecindedir. Cari dengemizdeki düzgünleşme eğilimi devam etmektedir. Global emtia fiyatları olağanlaşma eğilimine girdiğinde, ekonomimiz cari fazla verme kapasitesine ulaşmış olacaktır, bu durum Türkiye iktisadı için yeni bir devrin başlangıcına, kısa vadeli finansman muhtaçlığının asgariye indiği ihracata dayalı büyümeye işaret etmektedir. Yatırım harcamaları sağlıklı ve sürdürülebilir olarak sağlıklı bir çerçevede devam etmektedir. İkinci çeyrekte iç talep yataya yakın seyrederken, sanayi üretimi dış talebin de tesiriyle gücünü korumuştur. Kapasite artışları son periyotta yatırım iştahı yüksek olan firmaların bulunduğu dallarda daha da besbelli olarak ortaya çıkmaktadır. Turizm kesiminin birinci 5 aydaki performansı memnuniyet vericidir. Finansal istikrar açısından ticari kredilerdeki gelişimin ahengini yakından takip etmekteyiz. 6 ay öncesine nazaran kredi artış ölçüsü 3,9 katına, 2021 tamamının ise 2,5 katına çıkmıştır.”
‘REZERVLERİMİZ GEÇEN YILLA BİREBİR SEVİYEDE’
“Liralaşmanın şu an için uygun gittiğini düşünüyoruz, gerekirse ek önlemler alabiliriz” diyen Şahap Kavcıoğlu şunları cevapladı: “Swap muahedesi için görüştüğümüz ülkeler var, çalışmalarımızı makul noktaya getirdiğimiz ülkeler var, bittiğinde hepsini açıklarız, kiminle evvel bitirirsek onu açıklarız. Gerçek bölümün kullandığı faizlerin değerli bir kısmı siyaset faizi civarında. Faizlerle ilgili banka bazında, eser bazında farklı sayılar alabilirsiniz, siyasetimiz tüm faizlerin siyaset faizi civarında oluşmasıdır. Rezervlerimiz geçen yıl ile birebir düzeyde. Güç bir süreçten geçiyoruz. Güç dahil tüm ödemeleri gününde yaptık. Bu bir rezerv erimesi değil, rezerv yer değiştirmesi olarak görülmeli.”