Böbreğin ana fonksiyonu, kanı süzdükten sonra atık unsurlardan idrar üretmek ve kandaki kimi minerallerin istikrarını sağlamaktır. Böbrek kanseri, olağan fonksiyonlarını yerine getiren hücrelerin fonksiyon ve biçimlerini yitirerek olağandışı derecede büyümesidir. Pekala böbrek kanserinin belirtileri nelerdir? Nasıl tedavi edilir?
İşte böbrek kanseri ile ilgili merak edilenler…
BÖBREK KANSERİ NEDİR?
Böbrek kanseri, böbrek hücrelerinin kötü huylu (kanserli) hale geldiği ve denetimden çıkarak bir tümör oluşturduğu bir hastalıktır. Yani böbrek kanseri böbreklerdeki hücrelerin anormal büyümesinden kaynaklanır. Çabucak çabucak tüm böbrek kanserleri birinci evvel böbrekteki küçük tüplerin (tübüllerin) astarında ortaya çıkar. Bu çeşit böbrek kanseri, renal hücreli karsinom olarak isimlendirilir.
Renal hücreli karsinomlar (RCC’ler), böbrek kanseri hadiselerinin yaklaşık yüzde 90’ını oluşturur. Başka böbrek kanseri cinsleri ise şunlardır:
· Geçiş hücreli karsinom yahut böbrek pelvisinin iç yüzeyinde başlayan böbrek pelvis kanseri
· Wilms tümörü (nefroblastoma), 14 yaş ve altı çocuklarda en sık görülen kanser
· Az görülen renal sarkom, böbreğin yumuşak dokusunda gelişir.
İYİ HUYLU (BÖBREKTEKİ KANSER DIŞI LEZYONLAR) BÖBREK TÜMÖRLERİ NELERDİR?
İyi huylu böbrek tümörleri, ameliyat yahut radyofrekans ablasyon üzere böbrek kanserleri için de kullanılan tıpkı tedavilerin birçoğu kullanılarak, yok edilerek tedavi edilebilir. Tedavi seçimi, tümörün boyutu ve rastgele bir semptoma neden olup olmadığı, tümör sayısı, tümörlerin her iki böbrekte olup olmadığı ve kişinin genel sıhhati üzere birçok faktöre bağlıdır.
Anjiyomiyolipom
Anjiyomiyolipomlar en sık görülen âlâ huylu böbrek tümörüdür. Bayanlarda daha sık görülürler. Genetik bir durum olan tuberosklerozlu şahıslarda gelişebilirler.
Bu tümörler, farklı tipte bağ dokularından (kan damarları, düz kaslar ve yağ) oluşur. Rastgele bir belirtiye neden olmuyorlarsa çoklukla yakından izlenebilir. Sorun yaratmaya başladığı takdirde (ağrı yahut kanama gibi…) tedavi edilmeleri gerekebilir.
Onkositom
Onkositomlar, yaygın olmayan, bazen epey büyüyebilen âlâ huylu böbrek tümörleridir. Erkeklerde daha sık görülür ve öteki organlara yayılmaz.
BÖBREK KANSERİ NEDENLERİ NELERDİR?
Böbrek kanserleri tüm kanserlerin yaklaşık yüzde 2,5 kadarını oluşturur. Böbrek kanseri erkeklerde bayanlardan iki kat daha yaygın biçimde görülür. Böbrek kanseri riski yaşın ilermesiyle birlikte artar. Gerçekten birden fazla böbrek kanseri hadisesi 50 yaşın üzerindeki bireylerde görülür. Böbrek kanserinin nedeni tam olarak bilinmese de aşağıda sıralanan faktörler, böbrek kanserine yakalanma riskini artırabilir.
Sigara içmek: Sigara içen bireylerin, sigara içmeyenlere nazaran böbrek kanserine yakalanma riski neredeyse iki katıdır. Tüm böbrek kanserleri cinslerinin yaklaşık 3’te 1’inin sigarayla alakalı olduğu düşünülmektedir
Obezite: Obezite böbrek kanserine yol açabilecek kimi hormonlarda değişikliklere neden olabilir.
Yüksek tansiyon: Yüksek tansiyon böbrek kanseri riskini artırabilir.
Böbrek yetmezliği: Böbrek yetmezliği olan şahıslarda böbrek kanseri gelişme riski daha yüksektir.
Ailede kanser hikayesi: Ebeveyni, erkek kardeşi yahut kız kardeşi (birinci derece akraba) böbrek kanseri olan şahıslar yüksek risk altındadır.
Kalıtsal durumlar: Böbrek kanserlerinin yaklaşık yüzde 2-3’ü, von Hippel-Lindau hastalığı, kalıtsal papiller RCC, Birt-Hogg-Dubé sendromu ve Lynch sendromu dahil olmak üzere makul kalıtsal sendromları olan bireylerde gelişir.
Radyasyona maruz kalma: Daha evvel tedavi hedefiyle radyasyon tedavisi uygulanmış ya da öbür sebeplerle uzun periyodik radyasyona maruz kalmış şahıslarda böbrek kanseri gelişme riski artış gösterebilir.
İşyerinde toksik unsurlara maruz kalma: Madencilik, çiftçilik, kaynak ve boyamada kullanılan birtakım metal yağ gidericiler, arsenik yahut kadmiyum üzere kimyasallara nizamlı olarak maruz kaldıktan sonra böbrek kanserine yakalanma riski daha yüksek olabilir.
BÖBREK KANSERİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Böbrek kanseri erken evrelerinde çoklukla hiçbir besbelli yahut rahatsız edici belirtiye neden olmaz. Erken evredeki küçük boyutlu tümörler genelde öbür bir hastalık nedeniyle yapılan, bilhassa karın ultrasonografisi yahut tomografisinde talih yapıtı saptanabilmektedir.
Böbrek tümörü büyüdükçe aşağıda listelenen semptomlar ortaya çıkabilir:
· Kimi durumlarda idrarda kan görülebilir. Öteki durumlarda, çoklukla sistemli tıbbi muayenenin bir kesimi olarak gerçekleştirilen bir laboratuvar testi olan idrar analizinde kan izleri tespit edilir
· Böbrek bölgesinde bir yumru yahut kitle
· Bilhassa bel bölgesinde çok şiddetli olmayan, geçmeyen ağrılar
Böbrek kanserinde daha az yaygın görülen semptomlar ise şunları içerebilir:
· Yorgunluk
· İştah kaybı
· Kilo kaybı
· Yüksek ateş
Yüksek tansiyon yahut kandaki olağandan düşük kırmızı hücre sayısı (RBC düşüklüğü) (anemi) de bir böbrek tümörüne işaret edebilir. Bu semptomlar daha seyrek görülür.
Öte yandan tümör kemik, akciğer üzere organlara sıçrama göstermiş ise bu yayılıma bağlı olarak öksürük, kanlı balgam, kemik ağrılarına bağlı semptomlar da görülebilir.
BÖBREK KANSERİ NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Böbrek kanseri çoklukla asemptomatik olduğundan yani belirti vermeyebildiği için, tümör çoğunlukla hasta diğer bir nedenle tıbbi teste girdiğinde saptanır. Şöyle ki hastanın rastgele bir şikayetinde yapılan ultrason ve bilgisayarlı tomografi incelemelerinde, hiç farkında olmadığı bir böbrek tümörü, hastalık şimdi erken evredeyken tespit edilebilir.
Örneğin; hasta safra kesesi şikayeti ile doktora başvurup bir dahiliye uzmanı tarafından ultrasona yönlendirildiğinde, ultrason sırasında gelişmekte olan bir böbrek tümörünün yakalama ihtimali hayli yüksektir.
Bilgisayarlı Tomografi (BT) ve MRI taramaları çoklukla hekimlerin böbrek kanserini teşhis etmek için gereksinim duyduğu tek testtir. Bazen tabipler, bir tedavi teklifinde bulunmadan evvel bir tümör hakkında daha fazla bilgiye muhtaçlık duyarlarsa perkütan biyopsi olarak bilinen prosedürü de uygularlar.
Bu süreç sırasında hekim, lokal anestezi kullanarak cildi uyuşturur. Daha sonra dokunun bir kısmını çekmek için küçük bir iğne kullanır.
Doktorlar, tümörün yerini belirlemek ve iğnenin yerleştirilmesi ve geri çekilmesine rehberlik etmek için BT taramalarını yahut ultrasonu (bilgisayar monitöründe manzara oluşturmak için ses dalgalarının kullanılması) kullanabilir. Laboratuvarda hastalıkları inceleyen bir tabip olan bir patolog, kanser belirtileri için doku örneklerini mikroskop altında inceler.
İdrar testleri böbrek kanserini teşhis etmez; fakat tabip, ileri böbrek kanserinin yaygın bir belirtisi olan idrarda kan olup olmadığını görmek isteyebilir. Öte yandan kan testleri, tabiplerin böbreklerin düzgün çalışıp çalışmadığını belirlemesine yardımcı olur; lakin böbrek kanseri teşhisi için kullanılmaz.
BÖBREK KANSERİ EVRELERİ NELERDİR?
Evreleme, kanserin ne kadar kapsamlı olduğunu belirleme süreci ve teşhisin değerli bir modülüdür. Çünkü kanserin hangi evrede olduğuna nazaran en uygun tedavi seçenekleri belirlenir.
Böbrek kanserinin evreleri Evre I’den (en az şiddetli evre) Evre IV’e kadar değişir. Hastaların böbrek kanseri olduğu doğrulandığında, tabip evrelemeyi tartışacaktır.
Evre I (En az şiddetli evre)
Tümör 7 cm yahut daha küçüktür ve yalnızca böbrekte bulunur. Lenf düğümlerine yahut uzak organlara yayılmamıştır.
Evre II
Tümör 7 cm’den büyüktür ve yalnızca böbrekte bulunur. Lenf düğümlerine yahut uzak organlara yayılmamıştır.
Evre III
Evre III’de tümör, böbrek dışındaki etraf dokulara uzanım gösterir ve bölgesel lenf düğümlerine de yayılmış olabilir.
Evre IV
Tümör, böbrekleri ve böbreküstü bezlerini sıkıştıran bağ dokusu katmanı olan Gerota fasyasının dışındaki bölgelere yayıldı ve böbreküstü bezine uzanıyor. Kanser çok sayıda lenf noduna ya da, kemikler, karaciğer ya da akciğerler üzere bedenin uzak alanlarına da yayılım gösterir.
BÖBREK KANSERİ TEDAVİSİ NASILDIR?
Böbrek kanseri tedavisindeki seçenekler hastanın genel sıhhatiyle birlikte sahip olduğu böbrek kanseri çeşidi, kanserin yayılıp yayılmadığı ve tedavi tercihleri üzere bir dizi faktöre bağlı olabilir. Böbrek kanserlerinin tedavisinde standart usul cerrahidir.
Cerrahi prosedürün emeli, mümkün olduğunda olağan böbrek işlevini koruyarak kanseri ortadan kaldırmaktır. Kanserin evresi, kitlenin büyüklüğü, kitlenin böbreğin hangi bölgesinde olduğu ve sayısı göz önünde bulundurularak böbreğin tamamı ya da yalnızca kitle kapalı usulle alınır. Şayet kanser böbreğin ötesine yayılmışsa, ek tedaviler önerilebilir.
Etkilenen böbreğin çıkarılması (nefrektomi)
Tam (radikal) bir nefrektomi, tüm böbreğin, sağlıklı doku sonunun ve bazen lenf düğümleri, adrenal bez yahut öbür yapılar üzere yakındaki ek dokuların çıkarılmasını içerir.
Cerrah, karın yahut yan taraftaki tek bir kesiden (açık nefrektomi) yahut karındaki bir dizi küçük kesiden (laparoskopik yahut robotik yardımlı laparoskopik nefrektomi) nefrektomi yapabilir.
Tümörün böbrekten çıkarılması (kısmi nefrektomi)
Böbrek hami yahut nefron kollayıcı cerrahi olarak da isimlendirilen bu prosedür erken evre tümörlerinde uygulanan yaygın bir tedavi tekniğidir. Böbrek koruyucu cerrahide mümkün olduğunca böbrek işlevini korumak ve böbrek hastalığı ve diyaliz muhtaçlığı üzere daha sonraki komplikasyon riskini azaltmak amaçlanır.
Kemoterapi ve radyasyon tedavisi üzere cerrahi dışı tedavilerin böbrek kanseri tedavisinde aktifliği düşüktür.
İmmünoterapi bedeninizin kendi bağışıklık sistemini güçlendirmek için çalışır. İmmünoterapi, ilerlemiş böbrek kanseri olan bireyler için bir tedavi seçeneğidir. Sitokinler (bağışıklık sistemini aktive eden proteinler) intravenöz yahut oral yoldan verilebilir ve kanseri küçültebilir. Ayrıyeten ileri evre böbrek kanserleri için amaca yönelik tedaviler de uygulanabilir.
Amaca yönelik tedaviler, belli molekülleri amaçlar. Maksada yönelik tedavi ilaçları ekseriyetle tablet halinde yahut damardan verilir. Tirozin kinaz inhibitörleri (TKI’ler) ileri böbrek kanseri olan şahıslarda denenmiş ve kemoterapi ilaçlarından daha az yan tesire neden olduğu saptanmıştır.