Birleşmiş Milletler’in (BM) haziran ayında yayımladığı iki farklı besin görünümü raporunda Türkiye en çok buğday ithal eden ülkeler ortasında sıralanıyor. Lakin tıpkı vakitte en çok buğday üreten ülkelerden biri.
BBC Türkçe’nin haberine nazaran, uzmanlar, Türkiye’nin buğday ithalatının ihracata yönelik üretimde hammadde olarak kullanıldığını anlatıyor. Bu nedenle iç piyasada kendine yeterliliği artırması gerekiyor.
BM Besin ve Tarım Örgütü’nün (FAO) bu yıl haziran ayı başında yayımladığı BM Besin Görünümü raporunu ay sonunda, FAO ile Ekonomik Kalkınma ve İş Birliği Örgütü’nün (OECD) hazırladığı Besin Görünümü 2022-2031 raporu izledi. BM Besin Görünümü raporuna nazaran, 2020-2022 ortalamasıyla Türkiye en çok buğday üreten ülkelerden biri. 2022’de Türkiye’deki buğday üretim ölçüsü 19 milyon ton olarak öngörülüyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) dataları, Türkiye’de buğday üretiminin 2020’de 20,5 ton; 2021 yılında ise 17,6 ton olduğunu gösteriyor. Bu düşüşün en önemli sebebi olarak kuraklık, gübre ve mazot fiyatlarındaki artış gösteriliyor.
TÜRKİYE EN ÇOK ÜRETEN VE TÜKETEN ÜLKELERDEN BİRİ
FAO Türkiye Temsilci Yardımcısı Ayşegül Selışık, “Türkiye son 5 yılda FAO datalarına nazaran ortalama 19,7 milyon ton yıllık buğday üretimi ile dünyanın sayılı buğday üreticisi ülkeleri (Avrupa Birliği, Çin, Hindistan, Rusya Federasyonu, ABD, Kanada, Ukrayna, Pakistan, Avustralya ve Arjantin ile birlikte) ortasında. Türkiye bu üretim düzeyi ile dünya buğday ticaretinin de, ithalat ve ihracat bakımından, değerli aktörleri arasındadır” diyor.
Ancak Türkiye kıymetli üreticiler ortasında olmakla bir arada en çok buğday tüketen ülkelerden biri birebir vakitte. Besin Görünümü raporunda, Türkiye’nin buğday kullanımı 2021/22 devrinde 24,2 milyon ton olarak belirtiliyor. Bunun 2022/23’te 24,4 milyon tona çıkacağı öngörülüyor.
İHRACATTA BİRİNCİ 10’DA, İTHALATTA BİRİNCİ 3’TE
Türkiye bu hususta Çin, Hindistan, Pakistan ve Rusya üzere ülkelerin akabinde birinci sıralarda yer alıyor. Türkiye’deki buğday üretimi ve iç tüketim neredeyse başa baş giderken en çok buğday ihraç eden ülkeler ortasında birinci 10’da ve en çok buğday ithal edenler ortasında üçüncü sırada yer alıyor.
Gıda Görünümü 2022-2031 raporuna nazaran, 2019-2021 yıllarının ortalamasında Türkiye 9,5 milyon ton ile Mısır ve Endonezya’nın akabinde en çok buğday ithal eden üçüncü ülke oldu ve bu sayının 2022/23’te de tıpkı kalması bekleniyor. Birebir periyot buğday ihracatı ise 4 milyon ton olarak ölçülmüş ve önümüzdeki periyotta bu halde kalması öngörülüyor.
Selışık, Türkiye’nin iç piyasa tüketiminden çok buğdaya dayalı besin sanayisinde kullanmak için ithalat yaptığını, bu eserleri de ihraç ettiğini belirtiyor.
UN İHRACATINDA TÜRKİYE BİRİNCİ SIRADA
Türkiye’nin “toplam buğday kullanım seviyesi, üretim seviyesinden fazla. Bunun temel nedeni Türkiye’nin buğdaya dayalı besin sanayilerindeki üretim potansiyeli ve avantajıdır” diyen Selışık şunları ekliyor:
“Buğday ithalatı, bu sanayilerdeki buğdaya dayalı mamul unsur ihracatını (un ve öbür unlu mamuller, makarna, bisküvi, bulgur gibi) karşılamaya yöneliktir. Örneğin, Türkiye un ihracatında dünyada birinci sırada, makarna ihracatında ise İtalya’nın akabinde ikinci sırada bulunmaktadır.
Türkiye’nin buğday ithalatı, dahilde sürece rejimi çerçevesinde (ithal edilen ham unsurun ihracat için işlenerek besin eserlerine dönüştürülmesi), iç tüketimden fazla buğdaya dayalı besin sanayi eserlerinde çoğunlukla ihracat için üretim girdisi muhtaçlığını karşılamak gayesiyle yapılmaktadır.”
UKRAYNA İŞGALİNİN ETKİLERİ
FAO Fiyat Endeksi’ne nazaran global besin fiyatları halihazırda savaş öncesine nazaran yükseldi. Ukrayna’da devam eden savaş ve bölgedeki tahılın ülke dışına çıkarılması meselesinin yanı sıra güçlü bir besin ve hayvan yemi talebi, ana tedarikçilerde makus hava şartlarının yaşanması, birtakım büyük ihracatçıların siyasetlerindeki belirsizlikler, ihracatçı ülkelerdeki güç ve gübre başta olmak üzere yüksek nakliye ve üretim maliyetleri ile Covid-19 nedeniyle tedarik zincirlerindeki kesintiler bu artışın en önemli sebepleri.
Buğday fiyatları da savaş başladığından beri rekor düzeyde arttı.
BM Besin Görünümü raporunda, Ukrayna ve Rusya’nın buğday, arpa, mısır, ayçiçeği tohumu başta olmak üzere dünyanın en değerli ekilebilir bitki üreticileri ve ihracatçıları ortasında olduğu belirtiliyor. Son beş dönemin ortalamasına nazaran Rusya ve Ukrayna’nın, dünya buğday üretiminin sırasıyla yüzde 10 ve yüzde 3’ünü; global ihracatın sırasıyla yüzde 20 ve yüzde 10’unu oluşturduğu; Rusya’nın birinci ve Ukrayna’nın beşinci en büyük buğday ihracatçısı olduğu vurgulanıyor.
İşgalin başından bu yana Türkiye’nin buğday ithalatının neredeyse tamamının Rusya ve Ukrayna’dan yapıldığı (2021’de yüzde 70’e yakını Rusya olmak üzere toplam yüzde 87’si) tekrar tekrar vurgulanmış, savaş hasebiyle buğday ve eserlerinde fiyat artışı ya da kıtlık görülüp görülmeyeceği tartışılmıştı. (HABER MERKEZİ)